Filmy
Zawrót głowy

Ocena ogólna:  Dobry ale z bardzo poważnymi zastrzeżeniami (+1)

Tytuł oryginalny
Vertigo
Data premiery (świat)
9 maja 1958
Rok produkcji
1958
Gatunek
Thriller
Czas trwania
128 minut
Reżyseria
Alfred Hitchcock
Scenariusz
Alec Coppel, Samuel A. Taylor
Obsada
Jimmy Stewart, Kim Novak, Barbara Bel Geddes, Tom Helmore
Kraj
USA
BrakNiewieleUmiarkowanieDużoBardzo dużo
Nieprzyzwoity język
Przemoc / Groza
Seks
Nagość / Nieskromność
Wątki antychrześcijańskie
Fałszywe doktryny

Film opowiada historię detektywa Johna „Scottiego” Fergusona, który z powodu tragicznego zdarzenia w pracy oraz silnego lęku wysokości i związanych z tym zawrotów głowy przechodzi na wcześniejszą emeryturę. Mężczyzna ma więc teraz sporo wolnego czasu, trochę więc może z nudów przyjmuje propozycję swojego dawnego kolegi, by śledzić jego żonę. Człowiek ten twierdzi, że jego żona jest w bardzo dziwnym stanie psychicznym (sugeruje wręcz możliwe opętanie) i może targnąć się na swoje życie. Scottie podejmuje się więc zadania i z coraz większym zaangażowaniem stara się zrozumieć stan, w jakim znalazła się pani Elster i jego przyczyny, a przede wszystkim zapobiec nadciągającej tragedii …

Film ten, dziś uznawany za jedno z arcydzieł Alfreda Hitchcocka, w roku swej premiery nie spotkał się z entuzjazmem ani widzów, ani krytyków. Przyczyną tego była, być może, zbyt nowoczesna jak dla ówczesnej widowni, próba pokazania narastającego obłędu nie jedynie przez same zewnętrzne, ewidentne symptomy choroby, ale też niejako od wnętrza umysłu osoby popadającej w obłęd. Dziś ten ciekawy zabieg uznać możemy za jedną z zalet filmu, element, który może u widza budować empatię i współczucie wobec osób zmagających się z podobnymi zaburzeniami, co przedstawione w tym obrazie.

Zasadniczo film ten oceniamy pozytywnie, choć z bardzo poważnymi zastrzeżeniami. Pozytywnie dlatego, że może być on sugestywną ilustracją jednej z biblijnych przestróg, która brzmi: ten, kto idzie do żony bliźniego,
kto jej dotknie, nie ujdzie karania
(Prz, 6, 29). Takich przestróg niestety nie bierze sobie do serca główny bohater filmu, ulegając coraz bardziej fascynacji piękną kobietą, którą zna jako żonę swego dawnego kolegi. Z chwilą, kiedy decyduje się z nią na cudzołóstwo, jego życie toczy się jakby po równi pochyłej.

Z karą spotyka się też postępowanie jednej z bohaterek, która okazuje się wspólniczką zbrodni. Dziewczyna ta płaci za swój występek utratą własnej tożsamości, stratą ukochanego, wyrzutami sumienia. Ponosi też inne konsekwencje, których nie będziemy zdradzać, by nie sugerować, jak rozwija się fabuła filmu.

Jakie są więc główne zastrzeżenia odnośnie do tego filmu? Otóż zdaje się on niepotrzebnie romantyzować wątek cudzołóstwa. Mamy tu kilka namiętnych pocałunków między głównym bohaterem i rzekomą panią Elster, których pokazywania dałoby się zapewne uniknąć. Co gorsza jednak nie czuć tu żadnej dezaprobaty z powodu cudzołożnej natury tej, kluczowej dla filmu, relacji. Ma się wrażenie, że akurat ten aspekt miłosnego zauroczenia Scottiego nie stanowi problemu dla twórców filmu. Z drugiej strony nie pada w tej produkcji żadne jasne stwierdzenie czy choćby wyraźniejsza aluzja jakoby cudzołóstwo było moralnie dopuszczalne, dlatego jednak nie oceniamy tego filmu negatywnie.

Marzena Salwowska

23 września 2020 18:31