Leave a Comment Jeden z nielicznych polskich filmów poświęcony wojskowemu przewrotowi z maja 1926 roku, za pomocą którego marszałek Józef Piłsudski obalił dotychczasowego Prezydenta i rząd Rzeczypospolitej i sam faktycznie przejął władzę w naszym kraju. Obraz ten pokazuje przygotowania do zamachu majowego, jego przebieg, a także owoce i skutki tego wydarzenia w następnych latach (np. represje wobec opozycji politycznej, umacnianie swoistego kultu marszałka Piłsudskiego, etc.).
Choć film ów był czasami przedstawiany jako radykalna krytyka ukazanych w nim działań marszałka Piłsudskiego, my ze swej strony raczej widzimy w owym obrazie próbę dość zrównoważonego i starannego ukazania racji i motywów stojących po różnych stronach owego politycznego sporu. Owszem, można powiedzieć, że widać w tej produkcji pewien nacisk położony na pokazywanie zwłaszcza lewicowej części opozycji wobec rządów Piłsudskiego i skupionego wokół niego obozu sanacji, co prawdopodobnie wynikało z politycznych sympatii samego reżysera, jednak raczej nie widać tu jakiejś całkowitej jednostronności w tym względzie. Ogólnie rzecz biorąc, można powiedzieć, iż twórcy filmu starali się oddać sprawiedliwość wszystkim stronom pokazanego w nim konfliktu politycznego, ukazując ich jako często kochających Polskę patriotów, jednak różniących się w ocenie tego, w jaki praktyczny sposób chcą ową miłość do ojczyzny realizować. Choć prawdopodobnie więc słuszną jest powszechnie przyjęta interpretacja tego obrazu jako krytyki działań obozu sanacji, to mimo wszystko nie wydaje się, by była to krytyka absolutna oraz jednostronna.
Pod omawianym wyżej względem można więc zaryzykować opinię, iż film „Zamach stanu” jest dziełem wartościowym, gdyż może skłaniać bardziej uważanych jego widzów do pogłębionych refleksji na temat tego, jak powinien objawiać się patriotyzm, służba ojczyźnie, gdzie przebiegają etyczne granice odnośnie tego, w jaki sposób realizować te cele.
Ponadto, dużym atutem omawianej produkcji wydaje się być umiar i powściągliwość użytych w niej środków wyrazu. Nie ma tu wszak żadnych scen seksu, obscenicznych aluzji, nie jest eksponowana nieskromność, bezwstyd oraz wulgarna mowa, a przemoc została pokazana w bardzo stonowany sposób (mimo, iż tematyka tutaj poruszona mogła stanowić pretekst do epatowania widokami przelewanej krwi, etc.).
/.../
Leave a Comment Serial przedstawia wydarzenia historyczne z lat 1914-1919, w wyniku których Polska odzyskała niepodległość po latach zaborów. Ukazane w nim są zarówno rozgrywki na najwyższym szczeblu władz Ententy czy państw centralnych, jak i los prostych żołnierzy. Przedstawione są tu więc wybuch wojny, działalność Kompanii Kadrowej Piłsudskiego, potem Legionów Polskich, działalność Dmowskiego i Paderewskiego u boku Ententy, powstanie Legionu Bajończyków czy Błękitnej Armii we Francji, próba restauracji Polski przez akt 5 listopada, rewolucja bolszewicka czy wreszcie koniec wojny i próby utworzenia rządu polskiego, potem konferencja pokojowa w Wersalu czy powstanie wielkopolskie. Serial kończy się w momencie, w którym Niemcy strzelają do strajkujących górników kopalni Mysłowice, a następnie wybucha I Powstanie śląskie.
Na płaszczyźnie światopoglądowej serial ten posiada niewątpliwie wiele zalet. Za najważniejszą z nich należy uznać promowanie patriotyzmu, który w myśl nauki chrześcijańskiej może być cnotą, o ile nie stawia ojczyzny ponad Bogiem i Jego prawem. Warto także dostrzec, iż w we wspólnej pozytywnej sprawie, jaką jest niepodległość i dobro ojczyzny politycy i działacze różnych opcji, wcześniej często wrodzy wobec siebie potrafią dojść do jako takiego porozumienia. Przykładem może być przekazanie przez Radę Regencyjną władzy Piłsudskiemu, by ten nie dopuścił do wybuchu rewolucji komunistycznej, z drugiej zaś strony wciągnięcie do władzy przez Piłsudskiego w ramach koalicji ludzi związanych z przeciwnym obozem politycznym jak na przykład powierzenie ministerstwa spraw zagranicznych Ignacemu Paderewskiemu i prowadzenie rozmów na konferencji pokojowej przez obóz Narodowej Demokracji. Dużym plusem jest ukazujący się w wypowiedziach negatywny stosunek do masonerii czy wpływowych kół żydowskich, które szkodziły i szkodzą tak chrześcijaństwu, jak i sprawie i państwu polskiemu. Obecnie ciężko by było, ze względu na tak zwaną polityczną poprawność wyprodukować film o krytycznym stosunku do tych kręgów. Co warte odnotowania, Polacy nie próbują tu walczyć o niepodległość poprzez bunt przeciw władzy, lecz wykorzystując koniunkturę polityczną zamierzają odbudować niepodległość w oparciu początkowo o jeden z bloków (Dmowski o Entantę, Piłsudski o państwa centralne). Innym pozytywem serialu jest niewątpliwe negatywne ukazanie rewolucji bolszewickiej, zarówno w Rosji jak i prób rewolucji w Polsce. Należy także odnotować, iż polscy żołnierze wolą zostać internowani, niż złożyć przysięgę której dotrzymanie byłoby problematyczne, mianowicie przysięgę na wierność cesarzowi niemieckiemu Wilhelmowi II.
Serial pomimo licznych plusów posiada także w swym przesłaniu pewne rzeczy wątpliwe i podejrzane. Przykładem może być sytuacja samobójstwa majora Fleszara z Legionów Polskich walczących u boku armii Austro – Węgier. Odebrał on sobie życie w związku z utratą wiary w sens walki u boku zaborcy. Czyn ten nie spotyka się z potępieniem, wręcz przeciwnie, ze zrozumieniem. Dodatkowo zastanawiające jest, iż udzielony mu zostaje pogrzeb kościelny, co – biorąc pod uwagę ówczesne prawo kanoniczne i dyscyplinę kościelną – było dość problematyczne. Dodatkowo na minus można zaliczyć słowa Piłsudskiego, który mówi: „walcząc o niepodległość można nawet diabła złapać za rękę”. Dla niektórych wątpliwe moralnie może się również wydawać pozytywne ukazanie powstania wielkopolskiego czy sympatia dla przygotowań do czynu zbrojnego na Górnym Śląsku. Gdy jednak znamy lepiej historię wskazanych powstań wiemy, iż były one nie tyle buntem wobec legalnej władzy co odpowiedzią zbrojną na niemiecki terror – w Wielkopolsce powstanie wybuchło sprowokowane przez strzały Niemców podczas przyjazdu Paderewskiego, na Śląsku powstania (z wyjątkiem trzeciego, którego przyczyną był niekorzystny dla Polski plan podziału Górnego Śląska, gdzie nasz kraj według założeń miał otrzymać nieliczne ziemie przy granicy, pomimo większości ludności polskojęzycznej na Śląsku) wybuchły wobec strzelania do strajkujących górników czy prób wpłynięcia przemocą na wynik plebiscytu. Dodatkowo potępiając bunt zbrojny wobec legalnej władzy należy się zastanowić czy w ogóle w owym czasie taka istniała w tamtej sytuacji – po porażce Niemiec w wojnie cesarz Wilhelm II abdykował, a w kraju trwała rewolucja komunistyczna. Ciężko więc wobec istniejącego chaosu jednoznacznie wskazać kto sprawował tam władzę.
Serial „Polonia Restituta” można generalnie uznać za wartościowy, pomimo występujących w nim wątpliwych przekazów. Nie są one jednak zbyt częste, natomiast z postaw ukazanych w serialu, jak troska o dobro ojczyzny i rację stanu, a zwłaszcza umiejętność porozumienia się pomimo różnego jej rozumienia jeśli chodzi o kwestie zasadnicze może i powinna stanowić wzór dla naszego i następnych pokoleń Polaków. Wszak odzyskanie niepodległości w granicach jakie uzyskała Polska w 1922 roku (przyłączenie części Górnego Śląska do Polski) było dużym sukcesem naszego czynu dyplomatycznego, politycznego i zbrojnego.
Filip Palkowski
/.../
Leave a Comment Film ten zrealizowany został w oparciu o losy Mieczysława Dziemieszkiewicza (ps. „Rój”), dowódcy jednego z działających po zakończeniu II wojny światowej na terenie Polski partyzanckich oddziałów tzw. Żołnierzy Wyklętych. Oddział ów brał udział w różnych potyczkach i starciach zbrojnych z funkcjonariuszami UB oraz KBW. Film pokazuje historię tychże walk „Roja” aż do jego tragicznej śmierci w 1951 roku.
Obraz „Historia Roja” jeśli chodzi o jego przesłanie moralne i światopoglądowe, został przez nas oceniony krytycznie, a to z powodu jego głównej intencji i przesłania, jakim jest wyrażenie poparcia i podziwu dla zbrojnej działalności „Żołnierzy Wyklętych”. My zaś uważamy tę działalność za jeden z przykładów niedozwolonego, bo samowolnego buntu przeciwko (częściowo) złej władzy. W miarę wyczerpujący i przejrzysty sposób obiektywna niegodziwość działań „Żołnierzy Wyklętych” została omówiona w poniższym artykule, do lektury którego serdecznie zachęcamy:
http://salwowski.net/2017/02/28/etyka-wykleta/
To jednak nie jest jedyne zastrzeżenie, jakie wysuwamy względem owej produkcji. Istnieje jeszcze szereg pomniejszych (ale i tak ważnych) zarzutów i wątpliwości jakie mamy wobec tego filmu.
I tak np. filmowa opowieść o „Roju” zniekształca historię, gdyż pokazuje jego walkę tak, jakby prowadził on ją w imieniu i z upoważnienia emigracyjnego rządu w Londynie. Jest to jednak wprowadzająca w błąd sugestia, gdyż rząd londyński nie dał swego upoważniania dla prowadzenia działalności zbrojnej po zakończeniu II wojny światowej żadnemu z podziemnych ugrupowań a ponadto NSZ (do którego należał „Rój”) nawet w czasie niemieckiej okupacji nie uznawało nad sobą zwierzchnictwa rządu w Londynie.
Trudno także zaakceptować fakt, iż w filmie zawarte zostały wyraziste i dość długie sceny o charakterze „łóżkowym”. Co prawda, nie można raczej powiedzieć, by grzech nierządu był tu przedstawiany jednoznacznie pozytywnie jednak tak czy inaczej dałoby się pokazać fakt jego zaistnienia w znacznie bardziej subtelny sposób.
Pewne wątpliwości wzbudza też sposób ukazania w tej produkcji pijaństwa i samobójstwa. Oglądając ów film trudno jest wysnuć wniosek, iż nieprawości te zostały w nim jednoznacznie skrytykowane czy potępione.
Mirosław Salwowski
/.../
Leave a Comment Film przedstawia wydarzenia związane z wojną polsko – bolszewicką z 1920 roku, przede wszystkim zaś bitwą warszawską w dniach 13-15 sierpnia. Głównym bohaterem jest tu młody ułan i poeta Jan Krynicki. Na początku widzimy go jako libertyna i hulakę, jednak nie jest to człowiek zupełnie zepsuty, gdyż przed wyruszeniem na front oświadcza się i bierze ślub z Aleksandrą, aktorką występującą w kabaretach. Podczas wojny Polacy początkowo odnoszą sukcesy, zdobywają nawet Kijów. Z czasem jednak losy wojny zmieniają się, a oddział Jana zostaje rozbity, co paradoksalnie ratuje go od śmierci – wcześniej, na skutek źle zrozumianych żartów i walki z innym żołnierzem zostaje postawiony przed sądem i skazany na śmierć za „bolszewicką agitację”. Z tego powodu też bolszewicki komisarz Bykowski dla celów propagandowych przyłącza go do swojego oddziału, w charakterze nie tyle żołnierza frontowego co symbolu. Jednak Jan szybko przekonuje się czym naprawdę jest komunizm i przy najbliższej okazji ucieka bolszewikom, zostaje potem uratowany przez oddział Kozaków z Kubania walczący przeciw bolszewikom. Następnie przyłącza się do spotkanego polskiego oddziału i bierze udział w walkach, na koniec odnosząc rany w bitwie.
Na płaszczyźnie moralnej film posiada pewne zalety. Przede wszystkim jest to promocja zdrowej miłości do ojczyzny i spełnienia wobec niej swych obowiązków, w tym obowiązku obrony kraju wobec wroga. Bez wątpienia można powiedzieć, że Polacy w 1920 roku toczyli wojnę sprawiedliwą, gdyż bronili się nie tylko przed niesprawiedliwym napadem obcego państwa, ale także przed bezbożnym i nieludzkim systemem komunistycznym. O ile często podczas wojny w ludziach ujawniają się najgorsze ich cechy to tu mamy do czynienia z sytuacją odwrotną. Hulaka Jan Krynicki staje się dobrym patriotą i dzielnym żołnierzem, a jego przyjaciele, którzy wcześniej zajmowali się hazardem, dodatkowo oszukując wykorzystują swój spryt i doświadczenie z armii Austro – Węgier dla łamania rosyjskich szyfrów, co ostatecznie zaważyło na wyniku bitwy. Widać więc, że pod wpływem wojny sprawiedliwej ludzie tu zmieniają się na lepsze. Pobożność jest tutaj także ukazana w dość dobrym świetle – cały naród się modli o ratunek, a księża agitują za wstąpieniem do armii. Szczególnie ks. Ignacy Skorupka podrywa oddział do ataku, sam ponosi śmierć, a nuncjusz papieski ks. Ratti (przyszły papież Pius XI) nie opuszcza Warszawy, choć uczynił to prawie cały korpus dyplomatyczny. Dodatkowo widzimy tu zjednoczenie prawie całego narodu – zarówno arystokraci, duchowieństwo, inteligencja, jak i chłopi i robotnicy na miarę swych możliwości służą obronie ojczyzny. Innym plusem filmu jest negatywne przedstawienie komunizmu, jako systemu niesprawiedliwego i agresywnego.
Niestety, pomimo dobrego przesłania ogólnego to w filmie pojawia się wiele pobocznych wątków, które z chrześcijańskiego punktu widzenia należałoby ocenić negatywnie lub przynajmniej budzą pewne wątpliwości. Należy tu zwrócić uwagę na brak jakiegokolwiek potępienia dla kabaretów, gdzie odbywają się takie rzeczy jak występy w mocno nieskromnych strojach czy śpiewane są nieprzyzwoite piosenki, zachęcające do grzechów przeciw czystości. Dodatkowo aktorki z kabaretów są w filmie osobami pozytywnie odbieranymi, co prawda z powodu innych ich czynów, nie mniej jednak brakuje jakiegokolwiek napiętnowania tej niemoralnej rozrywki. Dodatkowo można dopatrzeć się pewnych nieścisłości historycznych, szczególnie gdy chodzi o osobę Józefa Piłsudskiego. Przeceniana jest jego rola w bitwie, gdyż faktycznym autorem planu był gen. Tadeusz Rozwadowski, doświadczony oficer armii Austro – Węgier. Poza tym w filmie wypowiada się on, jakoby wynik wojny zależał od Boga, co może sugerować że był osobą religijną. Niestety, ale fakty historyczne temu przeczą – od początku związany był z niechętnym chrześcijaństwu ruchem socjalistycznym, przeszedł na protestantyzm wyłącznie dla zawarcia małżeństwa, a po odrodzeniu państwa polskiego środowiska polityczne skupione wokół marszałka prowadziły politykę raczej niechętną – w pewnych aspektach – tradycyjnej moralności katolickiej. Można także doszukać się nadmiernego dowartościowania koncepcji Polski federacyjnej, charakterystycznej dla piłsudczyków wobec koncepcji endeckiej, zakładającej budowę Polski narodowej. Choć celem recenzji nie jest stawanie po którejkolwiek ze stron, nie mniej jednak ukazywanie jednej koncepcji jako słusznej bez jej potencjalnych słabych punktów (jak wrogość nacjonalizmów ukraińskiego czy litewskiego, możliwość konfliktów wewnętrznych) może wzbudzać pewne zastrzeżenia. Należy także zwrócić uwagę na padające w filmie wulgaryzmy, co prawda można spodziewać się że słowa takie wśród żołnierzy jednej czy drugiej strony padały dość często to jednak w wielu filmach czy programach są one cenzurowane.
Film ten generalnie zasługuje na pozytywną ocenę, posiada w sobie sporą wartość. Może być pomocny dla kształtowania prawidłowych postaw Polaków wobec swej ojczyzny czy poszerzać wiedzę historyczną u osób, które mają w tej materii słabe pojęcie. Dotyczy to jednego z najważniejszych momentów w historii naszego kraju, gdy nasi żołnierze nie tylko obronili niepodległość, ale zatrzymali też bezbożny komunizm, który mógłby wyrządzić szkód gdyby nie bitwa warszawska. Z drugiej strony film zawiera w sobie pewną truciznę, szczególnie gdy chodzi o niektóre kwestie związane z moralnością.
Filip Palkowski
/.../
KulturaDobra.pl
