Leave a Comment Jeden z nielicznych polskich filmów poświęcony wojskowemu przewrotowi z maja 1926 roku, za pomocą którego marszałek Józef Piłsudski obalił dotychczasowego Prezydenta i rząd Rzeczypospolitej i sam faktycznie przejął władzę w naszym kraju. Obraz ten pokazuje przygotowania do zamachu majowego, jego przebieg, a także owoce i skutki tego wydarzenia w następnych latach (np. represje wobec opozycji politycznej, umacnianie swoistego kultu marszałka Piłsudskiego, etc.).
Choć film ów był czasami przedstawiany jako radykalna krytyka ukazanych w nim działań marszałka Piłsudskiego, my ze swej strony raczej widzimy w owym obrazie próbę dość zrównoważonego i starannego ukazania racji i motywów stojących po różnych stronach owego politycznego sporu. Owszem, można powiedzieć, że widać w tej produkcji pewien nacisk położony na pokazywanie zwłaszcza lewicowej części opozycji wobec rządów Piłsudskiego i skupionego wokół niego obozu sanacji, co prawdopodobnie wynikało z politycznych sympatii samego reżysera, jednak raczej nie widać tu jakiejś całkowitej jednostronności w tym względzie. Ogólnie rzecz biorąc, można powiedzieć, iż twórcy filmu starali się oddać sprawiedliwość wszystkim stronom pokazanego w nim konfliktu politycznego, ukazując ich jako często kochających Polskę patriotów, jednak różniących się w ocenie tego, w jaki praktyczny sposób chcą ową miłość do ojczyzny realizować. Choć prawdopodobnie więc słuszną jest powszechnie przyjęta interpretacja tego obrazu jako krytyki działań obozu sanacji, to mimo wszystko nie wydaje się, by była to krytyka absolutna oraz jednostronna.
Pod omawianym wyżej względem można więc zaryzykować opinię, iż film „Zamach stanu” jest dziełem wartościowym, gdyż może skłaniać bardziej uważanych jego widzów do pogłębionych refleksji na temat tego, jak powinien objawiać się patriotyzm, służba ojczyźnie, gdzie przebiegają etyczne granice odnośnie tego, w jaki sposób realizować te cele.
Ponadto, dużym atutem omawianej produkcji wydaje się być umiar i powściągliwość użytych w niej środków wyrazu. Nie ma tu wszak żadnych scen seksu, obscenicznych aluzji, nie jest eksponowana nieskromność, bezwstyd oraz wulgarna mowa, a przemoc została pokazana w bardzo stonowany sposób (mimo, iż tematyka tutaj poruszona mogła stanowić pretekst do epatowania widokami przelewanej krwi, etc.).
/.../
Leave a Comment Serial przedstawia wydarzenia historyczne z lat 1914-1919, w wyniku których Polska odzyskała niepodległość po latach zaborów. Ukazane w nim są zarówno rozgrywki na najwyższym szczeblu władz Ententy czy państw centralnych, jak i los prostych żołnierzy. Przedstawione są tu więc wybuch wojny, działalność Kompanii Kadrowej Piłsudskiego, potem Legionów Polskich, działalność Dmowskiego i Paderewskiego u boku Ententy, powstanie Legionu Bajończyków czy Błękitnej Armii we Francji, próba restauracji Polski przez akt 5 listopada, rewolucja bolszewicka czy wreszcie koniec wojny i próby utworzenia rządu polskiego, potem konferencja pokojowa w Wersalu czy powstanie wielkopolskie. Serial kończy się w momencie, w którym Niemcy strzelają do strajkujących górników kopalni Mysłowice, a następnie wybucha I Powstanie śląskie.
Na płaszczyźnie światopoglądowej serial ten posiada niewątpliwie wiele zalet. Za najważniejszą z nich należy uznać promowanie patriotyzmu, który w myśl nauki chrześcijańskiej może być cnotą, o ile nie stawia ojczyzny ponad Bogiem i Jego prawem. Warto także dostrzec, iż w we wspólnej pozytywnej sprawie, jaką jest niepodległość i dobro ojczyzny politycy i działacze różnych opcji, wcześniej często wrodzy wobec siebie potrafią dojść do jako takiego porozumienia. Przykładem może być przekazanie przez Radę Regencyjną władzy Piłsudskiemu, by ten nie dopuścił do wybuchu rewolucji komunistycznej, z drugiej zaś strony wciągnięcie do władzy przez Piłsudskiego w ramach koalicji ludzi związanych z przeciwnym obozem politycznym jak na przykład powierzenie ministerstwa spraw zagranicznych Ignacemu Paderewskiemu i prowadzenie rozmów na konferencji pokojowej przez obóz Narodowej Demokracji. Dużym plusem jest ukazujący się w wypowiedziach negatywny stosunek do masonerii czy wpływowych kół żydowskich, które szkodziły i szkodzą tak chrześcijaństwu, jak i sprawie i państwu polskiemu. Obecnie ciężko by było, ze względu na tak zwaną polityczną poprawność wyprodukować film o krytycznym stosunku do tych kręgów. Co warte odnotowania, Polacy nie próbują tu walczyć o niepodległość poprzez bunt przeciw władzy, lecz wykorzystując koniunkturę polityczną zamierzają odbudować niepodległość w oparciu początkowo o jeden z bloków (Dmowski o Entantę, Piłsudski o państwa centralne). Innym pozytywem serialu jest niewątpliwe negatywne ukazanie rewolucji bolszewickiej, zarówno w Rosji jak i prób rewolucji w Polsce. Należy także odnotować, iż polscy żołnierze wolą zostać internowani, niż złożyć przysięgę której dotrzymanie byłoby problematyczne, mianowicie przysięgę na wierność cesarzowi niemieckiemu Wilhelmowi II.
Serial pomimo licznych plusów posiada także w swym przesłaniu pewne rzeczy wątpliwe i podejrzane. Przykładem może być sytuacja samobójstwa majora Fleszara z Legionów Polskich walczących u boku armii Austro – Węgier. Odebrał on sobie życie w związku z utratą wiary w sens walki u boku zaborcy. Czyn ten nie spotyka się z potępieniem, wręcz przeciwnie, ze zrozumieniem. Dodatkowo zastanawiające jest, iż udzielony mu zostaje pogrzeb kościelny, co – biorąc pod uwagę ówczesne prawo kanoniczne i dyscyplinę kościelną – było dość problematyczne. Dodatkowo na minus można zaliczyć słowa Piłsudskiego, który mówi: „walcząc o niepodległość można nawet diabła złapać za rękę”. Dla niektórych wątpliwe moralnie może się również wydawać pozytywne ukazanie powstania wielkopolskiego czy sympatia dla przygotowań do czynu zbrojnego na Górnym Śląsku. Gdy jednak znamy lepiej historię wskazanych powstań wiemy, iż były one nie tyle buntem wobec legalnej władzy co odpowiedzią zbrojną na niemiecki terror – w Wielkopolsce powstanie wybuchło sprowokowane przez strzały Niemców podczas przyjazdu Paderewskiego, na Śląsku powstania (z wyjątkiem trzeciego, którego przyczyną był niekorzystny dla Polski plan podziału Górnego Śląska, gdzie nasz kraj według założeń miał otrzymać nieliczne ziemie przy granicy, pomimo większości ludności polskojęzycznej na Śląsku) wybuchły wobec strzelania do strajkujących górników czy prób wpłynięcia przemocą na wynik plebiscytu. Dodatkowo potępiając bunt zbrojny wobec legalnej władzy należy się zastanowić czy w ogóle w owym czasie taka istniała w tamtej sytuacji – po porażce Niemiec w wojnie cesarz Wilhelm II abdykował, a w kraju trwała rewolucja komunistyczna. Ciężko więc wobec istniejącego chaosu jednoznacznie wskazać kto sprawował tam władzę.
Serial „Polonia Restituta” można generalnie uznać za wartościowy, pomimo występujących w nim wątpliwych przekazów. Nie są one jednak zbyt częste, natomiast z postaw ukazanych w serialu, jak troska o dobro ojczyzny i rację stanu, a zwłaszcza umiejętność porozumienia się pomimo różnego jej rozumienia jeśli chodzi o kwestie zasadnicze może i powinna stanowić wzór dla naszego i następnych pokoleń Polaków. Wszak odzyskanie niepodległości w granicach jakie uzyskała Polska w 1922 roku (przyłączenie części Górnego Śląska do Polski) było dużym sukcesem naszego czynu dyplomatycznego, politycznego i zbrojnego.
Filip Palkowski
/.../
KulturaDobra.pl
