Filmy
Polonia Restituta (serial TV)

Ocena ogólna:  Dobry ale z poważnymi zastrzeżeniami (+2)

Data premiery (Polska)
18 maja 1981
Rok produkcji
1981
Gatunek
Historyczny
Czas trwania
210 minut
Reżyseria
Bohdan Poręba
Scenariusz
Włodzimierz Tadeusz Kowalski
Obsada
Janusz Zakrzeński, Krzysztof Chamiec, Józef Fryźlewicz
Kraj
Polska, Węgry, NRD, ZSRR
BrakNiewieleUmiarkowanieDużoBardzo dużo
Nieprzyzwoity język
Przemoc / Groza
Seks
Nagość / Nieskromność
Wątki antychrześcijańskie
Fałszywe doktryny

Serial przedstawia wydarzenia historyczne z lat 1914-1919, w wyniku których Polska odzyskała niepodległość po latach zaborów. Ukazane w nim są zarówno rozgrywki na najwyższym szczeblu władz Ententy czy państw centralnych, jak i los prostych żołnierzy. Przedstawione są tu więc wybuch wojny, działalność Kompanii Kadrowej Piłsudskiego, potem Legionów Polskich, działalność Dmowskiego i Paderewskiego u boku Ententy, powstanie Legionu Bajończyków czy Błękitnej Armii we Francji, próba restauracji Polski przez akt 5 listopada, rewolucja bolszewicka czy wreszcie koniec wojny i próby utworzenia rządu polskiego, potem konferencja pokojowa w Wersalu czy powstanie wielkopolskie. Serial kończy się w momencie, w którym Niemcy strzelają do strajkujących górników kopalni Mysłowice, a następnie wybucha I Powstanie śląskie.

Na płaszczyźnie światopoglądowej serial ten posiada niewątpliwie wiele zalet. Za najważniejszą z nich należy uznać promowanie patriotyzmu, który w myśl nauki chrześcijańskiej może być cnotą, o ile nie stawia ojczyzny ponad Bogiem i Jego prawem. Warto także dostrzec, iż w we wspólnej pozytywnej sprawie, jaką jest niepodległość i dobro ojczyzny politycy i działacze różnych opcji, wcześniej często wrodzy wobec siebie potrafią dojść do jako takiego porozumienia. Przykładem może być przekazanie przez Radę Regencyjną władzy Piłsudskiemu, by ten nie dopuścił do wybuchu rewolucji komunistycznej, z drugiej zaś strony wciągnięcie do władzy przez Piłsudskiego w ramach koalicji ludzi związanych z przeciwnym obozem politycznym jak na przykład powierzenie ministerstwa spraw zagranicznych Ignacemu Paderewskiemu i prowadzenie rozmów na konferencji pokojowej przez obóz Narodowej Demokracji. Dużym plusem jest ukazujący się w wypowiedziach negatywny stosunek do masonerii czy wpływowych kół żydowskich, które szkodziły i szkodzą tak chrześcijaństwu, jak i sprawie i państwu polskiemu. Obecnie ciężko by było, ze względu na tak zwaną polityczną poprawność wyprodukować film o krytycznym stosunku do tych kręgów. Co warte odnotowania, Polacy nie próbują tu walczyć o niepodległość poprzez bunt przeciw władzy, lecz wykorzystując koniunkturę polityczną zamierzają odbudować niepodległość w oparciu początkowo o jeden z bloków (Dmowski o Entantę, Piłsudski o państwa centralne). Innym pozytywem serialu jest niewątpliwe negatywne ukazanie rewolucji bolszewickiej, zarówno w Rosji jak i prób rewolucji w Polsce. Należy także odnotować, iż polscy żołnierze wolą zostać internowani, niż złożyć przysięgę której dotrzymanie byłoby problematyczne, mianowicie przysięgę na wierność cesarzowi niemieckiemu Wilhelmowi II.

Polonia-Restituta-1982

Serial pomimo licznych plusów posiada także w swym przesłaniu pewne rzeczy wątpliwe i podejrzane. Przykładem może być sytuacja samobójstwa majora Fleszara z Legionów Polskich walczących u boku armii Austro – Węgier. Odebrał on sobie życie w związku z utratą wiary w sens walki u boku zaborcy. Czyn ten nie spotyka się z potępieniem, wręcz przeciwnie, ze zrozumieniem. Dodatkowo zastanawiające jest, iż udzielony mu zostaje pogrzeb kościelny, co – biorąc pod uwagę ówczesne prawo kanoniczne i dyscyplinę kościelną – było dość problematyczne. Dodatkowo na minus można zaliczyć słowa Piłsudskiego, który mówi:  „walcząc o niepodległość można nawet diabła złapać za rękę”.  Dla niektórych wątpliwe moralnie może się również wydawać pozytywne ukazanie powstania wielkopolskiego czy sympatia dla przygotowań do czynu zbrojnego na Górnym Śląsku. Gdy jednak znamy lepiej historię wskazanych powstań wiemy, iż były one nie tyle buntem wobec legalnej władzy co odpowiedzią zbrojną na niemiecki terror – w Wielkopolsce powstanie wybuchło sprowokowane przez strzały Niemców podczas przyjazdu Paderewskiego, na Śląsku powstania (z wyjątkiem trzeciego, którego przyczyną był niekorzystny dla Polski plan podziału Górnego Śląska, gdzie nasz kraj według założeń miał otrzymać nieliczne ziemie przy granicy, pomimo większości ludności polskojęzycznej na Śląsku) wybuchły wobec strzelania do strajkujących górników czy prób wpłynięcia przemocą na wynik plebiscytu. Dodatkowo potępiając bunt zbrojny wobec legalnej władzy należy się zastanowić czy w ogóle w owym czasie taka istniała w tamtej sytuacji – po porażce Niemiec w wojnie cesarz Wilhelm II abdykował, a w kraju trwała rewolucja komunistyczna. Ciężko więc wobec istniejącego chaosu jednoznacznie wskazać kto sprawował tam władzę.

Serial „Polonia Restituta” można generalnie uznać za wartościowy, pomimo występujących w nim wątpliwych przekazów. Nie są one jednak zbyt częste, natomiast z postaw ukazanych w serialu, jak troska o dobro ojczyzny i rację stanu, a zwłaszcza umiejętność porozumienia się pomimo różnego jej rozumienia jeśli chodzi o kwestie zasadnicze może i powinna stanowić wzór dla naszego i następnych pokoleń Polaków. Wszak odzyskanie niepodległości w granicach jakie uzyskała Polska w 1922 roku (przyłączenie części Górnego Śląska do Polski) było dużym sukcesem naszego czynu dyplomatycznego, politycznego i zbrojnego.

Filip Palkowski

20 czerwca 2017 18:42