Filmy
Prowokator

Ocena ogólna:  Dobry ale z poważnymi zastrzeżeniami (+2)

Data premiery (Polska)
31 maja 1995
Rok produkcji
1995
Gatunek
Dramat/Sensacyjny
Czas trwania
88 minut
Reżyseria
Krzysztof Lang
Scenariusz
Maciej Maciejewski, Krzysztof Lang
Obsada
Bogusław Linda, Krzysztof Pieczyński, Danuta Stenka, Bartłomiej Topa
BrakNiewieleUmiarkowanieDużoBardzo dużo
Nieprzyzwoity język
Przemoc / Groza
Seks
Nagość / Nieskromność
Wątki antychrześcijańskie
Fałszywe doktryny

Film ten opowiada o polskich socjalistycznych terrorystach z początków 20 wieku, którzy dokonywali skrytobójczych zabójstw w walce z rosyjskim zaborcą oraz caratem. Jeden z tych terrorystów – w filmie Artur Herling (w tej roli: Bogusław Linda) w pewnej ze swych akcji w mimowolny oraz niezamierzony przez siebie sposób doprowadził do śmierci i okaleczenia także niewinnych osób (między innymi: dwóch małych dziewczynek). Trapiony głębokimi wyrzutami sumienia Herling najpierw próbuje się zabić, a później przystaje na propozycję pewnego oficera rosyjskiej „Ochrany”, aby w ramach swoistego zadośćuczynienia za swe winy, pomógł Rosjanom w aresztowaniu jednego z niepodległościowych i socjalistycznych działaczy w Polsce.

Na płaszczyźnie moralnej oraz światopoglądowej film ten może być uznany za – prawdopodobnie – jedno z najmądrzejszych dzieł, jakie w polskim kinie powstały po 1989 roku. Głębokie filozoficzne pytania o dobro i zło, moralność, przekraczanie etycznych granic oraz próby naprawienia popełnionych przez siebie nieprawości, znajdują w nim swe wyraźne odbicie. Być może niektóre z osób oglądających ów film nie uznają, że jego fabuła prowadzi do bardziej jednoznacznych moralnie odpowiedzi na postawione w nim pytania – ale jak dla piszącego tę recenzję – tak właśnie jest. Trudno wszak uznać, by choćby przedstawiona w nim historia Artura Herlinga, który w skutek prowadzonej przez siebie działalności terrorystycznej, nie może już zaznać wewnętrznego spokoju, a ponadto wikła się w nowe dwuznaczne etycznie działania (paradoksalnie rzecz biorąc będące zarazem próbą naprawienia swych win), prowadziła do jakiejś nobilitacji – choćby i działającego na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości – terroryzmu, czy tym bardziej zabijania niewinnych ludzi. Co ważne zresztą właśnie w naszym polskim kontekście to fakt, iż w zasadzie film ten stawia też pytania o granice patriotyzmu oraz sens – przynajmniej tych co bardziej radykalnych form – nieposłuszeństwa, choćby i nielubianej przez siebie, obcej władzy.

Jeśli chodzi o poważniejsze wady „Prowokatora” to jest w nim zasadzie tylko jedna dłużej trwająca scena, w której przedstawiono coś, co można nazwać „erotyczną grą wstępną”. Należy więc doradzić ostrożność w tym względzie, zwłaszcza gdyby film ten miały oglądać dzieci i osoby nastoletnie.

Mirosław Salwowski

Obrazki załączone do tego tekstu zostały za następującymi witrynami internetowymi:

https://www.filmweb.pl/film/Prowokator-1995-1180

https://www.teleman.pl/tv/Prowokator-741309

Prowokator film rez. Krzysztof Lang wyk. Boguslaw Linda
19 listopada 2022 10:17