Filmy
Cudak

Ocena ogólna:  Dobry ale z bardzo poważnymi zastrzeżeniami (+1)

Data premiery (świat)
9 lipca 2021
Rok produkcji
2021
Gatunek
Dramat wojenny
Czas trwania
90 minut
Reżyseria
Anna Kazejak
Scenariusz
Marek Kreutz
Obsada
Kazimierz Mazur, Andrzej Kłak, Diana Zamojska, Natalia Skrzypek
Kraj
Polska
BrakNiewieleUmiarkowanieDużoBardzo dużo
Nieprzyzwoity język
Przemoc / Groza
Seks
Nagość / Nieskromność
Wątki antychrześcijańskie
Fałszywe doktryny

Ten wyprodukowany przez Telewizję Polską film został oparty na prawdziwych wydarzeniach. W swej głównej i zasadniczej treści opowiada on o wojennych losach dwóch muzyków: Romana Cudakowskiego (zwanego też „Cudakiem”) oraz (żydowskiego pochodzenia) Szymona Akermana. Choć przed wybuchem II wojny światowej oraz okupacją Polski przez III Rzeszą obaj mężczyźni nie darzyli się sympatią (o Cudakowskim można było nawet powiedzieć, że był wręcz antysemitą), to nadzwyczajne okoliczności „wojenno-okupacyjne” przybliżyły ich do siebie. Wszystko zaczęło się od tego, iż cierpiący wraz ze swą rodziną niedostatek oraz zmuszony dorabiać na życie obwoźnym handlem Cudakowski otrzymał od znajomego „Volksdeutscha” propozycję zarabiania jako muzyk. Specyficzność jednak owej propozycji polegała na tym, że miał on grać nie gdzie indziej tylko w prowadzonym dla niemieckich żołnierzy domu publicznym. Ponadto, musiał on skompletować jeszcze odpowiednie grono ludzi potrafiących muzykowaći ostatecznie jego wybór padł na przebywającego w żydowskim getcie Akermana. Między innymi w ten sposób Roman Cudakowski pomaga Akermanowi przetrwać niezwykle okrutną dla Żydów rzeczywistość niemieckiej okupacji.

Na płaszczyźnie moralnej oraz światopoglądowej film ten można ostatecznie pochwalić, gdyż stanowi on tak opowieść o pozytywnej moralnie przemianie głównego bohatera, jak i składa się w nim hołd tak dla jego bohaterskiej postawy polegającej na ratowaniu niesprawiedliwie prześladowanych przez III Rzeszę osób pochodzenia żydowskiego.

Oczywiście, z perspektywy tradycyjnie chrześcijańskiej trudno jest przejść do porządku dziennego nad faktem, iż jedną z ważnych form tej pomocy było oferta grania w domu płatnej rozpusty. Jest bowiem bardzo wątpliwe, czy nawet dla ratowania życia albo choćby podciągnięcia się ze stanu skrajnej nędzy należało przyjmować takie zatrudnienie. Takie wszak umilanie czasu rozpustnikom oraz prostytutkom być może winno być już kwalifikowane jako coś, co tradycyjna teologia moralna zwie „formalną”, a więc zawsze zakazaną współpracą ze złem. A nawet, gdyby nie była to jeszcze formalna współpraca ze złem, to z pewnością stanowiłoby to bliską materialnie współpracę ze złem- choć w tym drugim wypadku podjęcie się takowej byłoby moralnie dopuszczalne dla bardzo ważnych względów. Niezależnie jednak od moralnej oceny tego konkretnego wypadku, warto pamiętać, iż „Dobry cel nie uświęca (złych ze swej natury) środków” i pewnych rzeczy nie ma się moralnego prawa czynić nawet dla ratowania życia swojego lub swych niesprawiedliwie prześladowanych bliźnich.

Wspomniany powyżej wątek i etyczne kontrowersje z nim związane nie wyczerpują jednak całej fabuły tego filmu, a pomoc Cudakowskiego względem Akermana znacząco wykracza poza ofertę grania muzyki dla pracownic i klientów domu publicznego.

Mimo powyższych zastrzeżeń doceniamy ten film, jednak uczulamy na to, iż przed podjęciem odpowiedzialnej moralnie decyzji o jego oglądnięciu należy wziąć pod uwagę, iż niemała jego część dzieje się w miejscach bezpośrednio związanych z seksualnymi grzechami, przez co też część dialogów, scen i aluzji w nim występujących ma mniej lub bardziej wyraźne erotyczne zabarwienie.

Mirosław Salwowski

7 maja 2022 10:44